Newcastle là một bệnh truyền nhiễm cấp tính xảy ra ở các loại gia cầm; trong đó có cả chim cút. Bệnh lây lan nhanh và có thể gây chết 100% trong đàn nếu không có biện pháp xử lý kịp thời. Vì thế đây là một trong các bệnh mà người chăn nuôi cần đặc biệt lưu ý.
Nguyên nhân
Bệnh Newcastle (hay còn gọi là bệnh gà rủ) là một bệnh rất dễ lây lan và truyền nhiễm do vi rút bệnh Newcastle gây ra, khi vi rút này xâm nhập vào cơ thể người có thể gây nhiễm trùng huyết và tử vong cao. Chim cút bị bệnh Newcastle thường có tỷ lệ chết là 100%.
Bệnh có thể xảy ra quanh năm nhưng thường phát triển mạnh vào mùa xuân hoặc mùa thu. Bệnh có thể lây sang chim khỏe mạnh qua thức ăn, đồ uống, đồ dùng hoặc không khí do ăn nước bọt và phân của chim cút.
Triệu chứng
Bệnh diễn biến theo 3 thể:
Thể quá cấp tính: Bệnh tiến triển nhanh, chết trong 25 – 48 giờ. Biểu hiện chung (không rõ rệt) như: bỏ ăn, suy sụp, xù lông, gục đầu, sốt, khó thở…
Thể cấp tính: chim gầy yếu, ủ rũ, ăn ít sau khi bỏ ăn, thích uống nước, lông nhăn nheo, rũ rượi hoặc nằm bẹp; da nhợt nhạt, xuất huyết hoặc có đốm và yếm, có nhiều dịch nhầy chảy ra từ mũi và mỏ; khó thở, Thở khò khè; sưng diều, tiêu chảy, có máu trong phân, phân trắng, xám và tanh. Sản lượng trứng giảm, vỏ trứng mềm, lòng trắng trứng tăng lên, phân có màu xanh hoặc trắng, bệnh hệ thần kinh, khó thở, sổ mũi, xệ cánh, chim mắc bệnh chết sau 2 – 4 ngày.
Thể mãn tính: Thường xảy ra sau đợt dịch. Chim ngoẻo đầu, liệt chân, đầu mỏ gục xuống, mất thăng bằng, có khi quay vòng tròn. Chim chết do rối loạn hô hấp, thần kinh, kiệt sức.
Bệnh tích
Cuộc phẫu thuật cho thấy những điểm xuất huyết rõ ràng trong dạ dày, ruột và buồng trứng. Trong quá trình mổ, kiểm tra các cơ quan nội tạng của dạ dày xem có mạch đập, xung huyết, loét xuất huyết, ruột mỏng chứa hơi nước và có thể bị xung huyết và chảy máu.
Nếu là chim cút mái, biểu hiện rõ hơn là teo và giảm sản buồng trứng, thoái hóa, biến dạng tế bào trứng, phát triển thành các tế bào viêm và nguyên bào sợi, từ đó làm sâu thêm liên kết buồng trứng. Trứng cút cái còn non, vỏ mềm và có màu nâu sẫm, khác hoàn toàn với trứng cút lộn thông thường.
Phòng bệnh
Bệnh không có thuốc điều trị đặc hiệu; do đó tiêm phòng vaccine và phòng bệnh vẫn là biện pháp hạn chế bệnh hiệu quả nhất hiện nay. Người chăn nuôi cần thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng bệnh cho chim chim cút như: Ðảm bảo chuồng nuôi thoáng mát, có ánh nắng chiếu vào; Thức ăn phải đủ chất dinh dưỡng, không ẩm mốc; Nước uống phải sạch và được thay thường xuyên; Ðịnh kỳ vệ sinh, sát trùng chuồng trại bằng Formalin 2 – 3%, Iodine 0,5% hoặc Cloramin T 0,5 – 2%… toàn bộ nền và tường chuồng nuôi; Chăm sóc nuôi dưỡng tốt; Ngăn ngừa tiếp xúc với động vật gặm nhấm, gián và các loài chim hoang dã.
Khi có bệnh xảy ra cần cách ly chim ốm để điều trị; phun thuốc sát trùng, tiêu độc toàn bộ khu vực chăn nuôi liên tục 2 – 3 lần trong tuần đầu. Chuồng nuôi phải để nguyên trạng, phun thuốc sát trùng và ủ trong 5 – 7 ngày. Hạn chế ra vào trại; thực hiện quét dọn, thu gom và tiêu hủy phân rác, chất độn chuồng. Rửa sạch chuồng trại và các dụng cụ chăn nuôi, để khô sau đó phun thuốc sát trùng 2 lần; cách nhau 10 – 15 ngày bằng các dung dịch sau: Nước vôi tôi 10%, Formalin 2 – 3%, Crezin 5%. Bổ sung các chất dinh dưỡng bổ trợ để tăng cường sức đề kháng cho đàn chim cút.
Vaccine phòng bệnh newcaslte
Sử dụng vaccine Lasota để phòng bệnh cho chim cút nhỏ mắt, mũi và cho uống đối với chim cút dưới 2 tháng tuổi, nên dùng 2 lần mỗi lần cách nhau 14 – 21 ngày. Nếu chim cút trên 2 tháng tuổi thì tiêm vaccine phòng bệnh newscatle. Khi chim non được 5 – 7 ngày sử dụng vaccine phòng bệnh lasota nhỏ hoặc uống. Hoặc tiêm vaccine newcastle II để tăng khả năng miễn dịch.
Khi cho chim cút uống vaccine thì trước tối hôm đó không cung cấp nước cho chim gây ra cơn khát, vào buổi sáng bắt đầu cung cấp nước với vaccine hòa với nhau cho chim cút trong vòng 2 giờ. Ba ngày trước và sau khi sử dụng vaccine phòng ngừa, người nuôi cần chú ý chế độ dinh dưỡng cân bằng các acid amin và vitamin để duy trì khả năng kháng bệnh mạnh cho đàn chim cút.
Điều trị bệnh
Hiện chưa có thuốc đặc trị nên người chăn nuôi; nên tuân thủ lịch tiêm phòng nghiêm ngặt để giảm 90% nguy cơ mắc bệnh. Khi phát hiện gia cầm nhiễm bệnh; cần cách ly ngay và tiến hành vệ sinh chuồng trại; tiêu độc khử trùng và tiêm phòng vắc xin cho gia cầm. Đối với chim cút chết; không nên tiêu hủy chim bệnh để tránh lây lan ra môi trường xung quanh. Bổ sung chất điện giải, vitamin C có thể tăng sức đề kháng cho chim.
Trích dẫn từ Tapchigiacam.vn
Phạm Ngân
