Đây là bệnh do vi rút gây ra ở gia cầm và có thể lây nhiễm sang một số loài động vật có vú. Ở Việt Nam, hai loại virus cúm A tồn tại song song: H5N1 và H1N1. Virus cúm gia cầm có nhiều trong dịch tiết đường hô hấp và phân của gia cầm nhiễm bệnh. Bệnh cúm lây lan qua tiếp xúc trực tiếp rất mạnh. Ngoài ra, virus cúm H5N1 có thể gián tiếp lây lan sang chân và thân của các loài gặm nhấm qua không khí, thức ăn, nước uống, quần áo và dụng cụ chăn nuôi. Các chủng vi rút cúm gia cầm có thể lây nhiễm sang nhiều loại động vật, chẳng hạn như chim, lợn, ngựa, hải cẩu, cá voi, hổ và người.
Tùy theo loài nhiễm bệnh mà triệu chứng bệnh cúm gia cầm thể hiện khác nhau:
Ở gà
Thời gian ủ bệnh từ vài giờ đến 3 ngày, gà bị nhiễm trùng huyết, viêm đường hô hấp, xuất huyết nội tạng và tổ chức dưới da. Gà bị nhiễm H5N1 sẽ chết rất nhanh, tỷ lệ chết có thể lên đến 90% trong vòng 48 giờ, trong vòng 3-4 ngày sau khi nhiễm bệnh, cả đàn có thể chết. Gà nhiễm bệnh có biểu hiện lông rụng, tiêu chảy và hô hấp.
Trước khi chết, những con gia cầm nhiễm bệnh có các triệu chứng thần kinh, bao gồm bại liệt và cổ cong. Xung huyết nặng ở phổi, lá lách to, mày đay, chảy máu và ruột. Chảy máu dưới da xương chày, phù nề quanh mi mắt, tích tụ mào gà và tụ huyết tím. Các tổn thương xuất huyết niêm mạc và tuyến tiêu hóa rất dễ nhầm với bệnh Newcastle ở gà. Gan sung huyết, hoại tử và phù nề rất dễ nhầm với bệnh tụ huyết trùng gia cầm.
Ở vịt
Các triệu chứng nhẹ hơn gà, hầu hết vịt không có triệu chứng và chết do các triệu chứng thần kinh và co giật. Viêm mí mắt nhẹ và chảy máu trong ở vịt cúm cũng rất giống với bệnh dịch tả. Các loài gia cầm khác (như chim, cút, ngan, ngỗng) chỉ có biểu hiện suy nhược đột ngột và tỷ lệ chết cao. Ngoài ra, việc lây truyền gần gũi giữa gia cầm và lợn là điều kiện thuận lợi để sản sinh ra các chủng vi rút cúm A H5N1 mới.
Phòng bệnh cúm ở gia cầm
Bệnh cúm gia cầm không chỉ gây dịch ở gia cầm mà còn có thể lây bệnh cho người. Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yếu nâng cao sức đề kháng, hỗ trợ điều trị triệu chứng. Để phòng bệnh đạt hiệu quả cao cần phối hợp nhiều biện pháp.
Biện pháp phòng bệnh
– Thay đổi phương thức chăn nuôi: Chăn nuôi tập trung, trang trại, cách xa khu dân cư theo quy trình chăn nuôi khép kín. Không chăn nuôi gia cầm thả vườn, nuôi vịt chạy đồng.
– Kiểm soát giết mổ: Xây dựng các lò giết mổ gia cầm tập trung; để kiểm soát nguồn gốc và tình hình dịch bệnh của gia cầm giết mổ; áp dụng dây chuyền giết mổ tự động và đóng gói sản phẩm khi đưa ra tiêu thụ; không buôn bán gia cầm sống tại các chợ và khu vực đông dân cư.
– Chủ động tiêm phòng cho đàn gia cầm. Tiêm phòng bằng vaccine H5N1 cho gà và vịt. Gà 2 – 5 tuần tuổi tiêm 0,3 ml/con; trên 5 tuần tiêm 0,5 ml/con; sau đó 4 tháng tiêm nhắc lại 1 lần. Vịt 2 – 5 tuần tuổi tiêm 0,5 ml/con; sau 28 ngày tiêm nhắc 1 ml/con; sau đó 4 tháng tiêm nhắc 1 lần.
– Tiêu độc sát trùng: phun thuốc sát trùng 2 lần / tuần; dụng cụ, vận chuyển chăn nuôi; vệ sinh chuồng trại; theo dõi chặt chẽ sức khỏe gia cầm hàng ngày; phát hiện nhanh các triệu chứng bất thường như bỏ ăn; giảm lấy mẫu, xét nghiệm gia cầm chết đột ngột. Thực hiện các biện pháp ngăn ngừa sự tiếp xúc giữa gia cầm với gia cầm; động vật hoang dã; đồng thời thực hiện các biện pháp phòng chống lây lan dịch bệnh qua đường ăn uống và các yếu tố trung gian khác; nguồn nước, phương tiện giao thông và khách du lịch. Khi xác định gia cầm bị bệnh phải tiêu hủy toàn bộ đàn, thực hiện các biện pháp phòng bệnh theo hướng dẫn của cơ sở chuyên môn về thú y.
Phòng bệnh cúm gia cầm ở người
Hạn chế tiếp xúc; nếu không có biện pháp bảo vệ thích hợp; chẳng hạn như khẩu trang, găng tay và kính bảo vệ mắt; bạn sẽ không thể tiếp xúc với những con gia cầm có biểu hiện bệnh; hạn chế mua gia cầm sống; chỉ giết mổ gia cầm và trứng đã qua kiểm dịch thú y; đóng gói và bảo quản. Chỉ ăn thịt gia cầm và sản phẩm gia cầm đã nấu chín mới có thể ghi rõ địa điểm và hạn sử dụng giết mổ; không được ăn tiết canh, trứng sống; trứng rán; nhớ rửa tay thật sạch bằng xà phòng trước khi ăn.
Trích dẫn từ Tapchigiacam.vn
Phạm Ngân
