Bưởi Tràng Xá gợi cho người dân về nỗi nhớ quê hương. Ngày nay bưởi lại trở thành một trong những đặc sản để cung cấp cho người dân quê mình.
Vựa bưởi Tràng Xá đi xa để trở về quê hương.
Đây là câu chuyện từ những người khai hoang tại xã Tràng Xá, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên. Những năm 60 của thế kỷ trước, người dân Hưng Yên đã cùng nhau di cư tới đây để lập vùng kinh tế mới. Giữa chốn rừng thiêng nước độc, nỗ lực khai phá đã giúp cho Tràng Xá có một diện mạo mới. Cây bưởi ban đầu được một vài hộ dân trồng nhằm tưởng nhớ về quê hương của mình
Tuy nhiên loại bưởi này lại hợp với khí nhưỡng của Tràng Xá. Cây bén đất, lên nhanh, và quả của nó có vị ngọt chẳng kém gì bưởi giống gốc ở Hưng Yên. Qua hàng chục năm, người dân vẫn chỉ nhân giống để trồng có quả ăn quanh năm. Thu nhập chính của người dân vẫn là cây chè với diện tích lớn khoảng hơn 400ha.
Từ những năm đầu của thế kỷ 21 người dân nhận ra chất lượng, giá trị của cây bưởi. Họ mạnh dạn đầu tư trồng bưởi kinh doanh để kiếm thu nhập. Năm 2010, xã chỉ có vỏn vẹn 70 ha, nay con số đã lên tới 300 ha. Giống đa dạng hơn không chỉ bưởi Diễn như thời điểm ban đầu mà có cả Phúc Trạch, da xanh… Người trồng bưởi quy mô ở Tràng Xá không chỉ có người Hưng Yên. Mà có cả những cư dân bản địa, đồng bào dân tộc ít người cũng bắt đầu trồng bưởi. Sau hơn 5 năm, 20 xóm bản của Tràng Xá đã thực hiện việc trồng bưởi.
Bưởi Tráng Xá đã tạo được những nét đặc trưng riêng. Một số siêu thị lớn tại Hà Nội, Thái Nguyên có kệ bán hàng riêng cho bưởi. Thậm chí, bưởi nơi đây còn được cung ứng về tại Hưng Yên.
Bưởi Tràng Xá đạt chứng nhận thực phẩm sạch của VietGAP.
Năm 2019, Tổ hợp tác sản xuất Bưởi VietGAP xã Tràng Xá, được kiểm nghiệm FAO và đạt chuẩn VietGAP. Ông Chu Thanh Phong (Tổ trưởng sản xuất) cho biết, 112 hộ thành viên của Tổ hợp tác sản xuất Bưởi VietGAP Tràng Xá có diện tích 50ha đã được đào tạo kiến thức chung về thực hành nông nghiệp tốt, sử dụng phân bón và thuốc BVTV an toàn, an toàn lao động trong sản xuất… Các quy trình và quy chuẩn sản xuất bưởi theo VietGAP đều được phổ biến rộng rãi. Tổ hợp tác đã phổ thông rộng rãi hoạt động sản xuất. Đồng thời yêu cầu các hộ thành viên Tổ hợp tác ký cam kết thực hiện.
Là một trong những hộ đầu tiên trồng bưởi trên miền đất vùng cao này. Ông Hoàng Văn Hãn có 2 ha bưởi với các giống đa dạng bưởi Diễn, da xanh và Phúc Trạch. Theo ông Diễn, từ khi bưởi đạt chuẩn VietGAP đã tạo thuận lợi rất nhiều cho người dân. Người kinh doanh bưởi có thêm cơ hội nâng cao vị thế cạnh tranh. Giá trị của bưởi được nâng cao, thị trường đón nhận bưởi của Tràng Xá. Điều này góp phần phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn của địa phương.
Bà Chu Thị Lệ Hiền (Chủ tịch UBND xã Tràng Xá) cho biết. Tràng Xá đã trở thành vùng sản xuất lớn để cung cấp cho nhiều nơi. Cây bưởi mang lại giá trị kinh tế cao, giúp nâng cao thu nhập cho người dân. Nhiều hộ dân đã thoát nghèo nhờ trồng bưởi, trong đó có phần lớn dân tộc thiểu số ít người.
